Năm tôi lên ba, giữa một đêm mưa rả rích, một người phụ nữ trẻ bế tôi đặt trước cổng chùa. Trong màn sương lạnh buốt, bà đặt một túi vải cũ, bên trong là tấm giấy nhỏ nguệch ngoạc:
“Tôi không đủ sức nuôi con. Xin ai tốt bụng cứu giúp. Đứa bé tên An.”
Rồi bà quay lưng đi, chạy về phía chiếc xe đang đợi trong bóng tối. Người lái là một người đàn ông trẻ tuổi, dáng cao, mặc áo sơ mi trắng. Họ đi mất. Không một lần ngoái đầu lại.
Tôi lớn lên trong chùa, trong tiếng chuông mõ và câu kinh. Không ai nhận nuôi. Không ai quay lại tìm. Sư thầy bảo tôi rất ngoan, học nhanh, thông minh. Sau này có thể thành người tài.
Tôi chọn ngành y. Tôi muốn cứu người — vì không ai từng cứu tôi.
25 năm sau.
Tôi là bác sĩ phẫu thuật chính trong một ca mổ tim khẩn cấp. Bệnh nhân là nữ, 48 tuổi, tên Nguyễn Thị Hà. Người nhà ghi: sống một mình, không thân thích, từng có tiền sử trầm cảm, tổn thương tâm lý nặng.
Tôi xem hồ sơ, bỗng sững lại. Cái tên ấy. Ngày sinh. Quê quán. Cái dấu vết bớt đỏ hình giọt nước ở cổ tay. Mọi thứ trùng khớp.
Tôi nhắm mắt. Tim thắt lại.
Là bà ấy. Người phụ nữ năm xưa. Mẹ tôi.
Cả đời tôi tưởng tượng khoảnh khắc gặp lại bà. Sẽ là nước mắt, là lời xin lỗi, là ôm nhau khóc nức nở. Nhưng không.
Bà nằm trên bàn mổ. Mặt xám xịt, thở oxy yếu ớt. Không hề biết con trai mình đang chuẩn bị cầm dao mổ tim cho mình.
Y tá nói:
“Bác sĩ An, ca này nguy hiểm. Tim bà ấy yếu, nếu không thay van sớm sẽ nguy kịch. Chỉ có anh mới làm được.”
Tôi gật đầu. Mang áo phẫu thuật. Đeo găng tay.
Ca mổ bắt đầu.
Tôi nhìn con dao sáng loáng trên tay. Bao ký ức hiện về. Đêm mưa. Cánh cổng chùa. Câu kinh buốt lòng:
“Nhân quả báo ứng không sai, oan oan tương báo, đời đời luân hồi.”
Lồng ngực bà mở ra. Trái tim thoi thóp đập. Tôi có thể cứu. Tôi cũng có thể không.
Bàn tay tôi run lên một giây.
…
Nhưng tôi đã cứu. Tôi khâu lại từng mạch máu, thay van tim mới, khép lại vết mổ.
Sau ca phẫu thuật, y tá hỏi tôi:
“Sao anh im lặng vậy suốt cả ca mổ? Có chuyện gì sao?”
Tôi cười nhạt:
“Không sao. Chỉ là… tôi vừa cứu mẹ ruột mình. Người đã bỏ tôi ở cổng chùa năm tôi 3 tuổi.”
Cô y tá chết lặng.
Một tuần sau, bà tỉnh dậy. Nhìn tôi chăm chú như thể có điều gì quen thuộc.
“Cháu là bác sĩ phẫu thuật cho tôi đúng không?”
Tôi gật đầu, nhẹ nhàng nói:
“Vâng. Cháu tên là An.”
Gương mặt bà trắng bệch, môi run run. Bà nấc lên:
“An… trời ơi… không thể nào…”
Tôi đứng dậy, đeo kính, bước ra khỏi phòng.
“Cháu đã cứu bà. Còn bà… đã giết cháu một lần rồi. Chúng ta huề.”
Tôi không ôm, không khóc. Không hận. Nhưng cũng không tha.
Cánh cửa phòng khép lại. Bà bật khóc nức nở. Không ai bên cạnh.
Cái kết chẳng ai ngờ tới: tôi tha mạng — nhưng không tha lòng.
Tôi đã cứu bà như một bác sĩ. Nhưng đã để bà sống nốt phần đời còn lại trong sự giày vò của chính lương tâm mình.
Đôi khi, trả thù không phải là giết đi… mà là để người ta sống, và nhớ. Mãi mãi.